1979

Zichtbaar in de stad

In 1979 betrok het COC een eigen pand aan de Oudegracht 221. Jarenlang gonsde het er van de activiteiten (gemengd en apart voor vrouwen) en werden de trefcentrumavonden goed bezocht. In de jaren negentig kwam het COC in financiële problemen, in 2007 moest het pand verkocht worden. Anno 2022 is COC-Midden Nederland weer een stabiele organisatie die zich vooral richt op jongeren, ouderen en andere specifieke groepen.

Opening met demonstratie

Na een uitgebreide verbouwing – naar een ontwerp van de bekende Utrechts architect Mart van Schijndel – opende burgemeester Vonhoff (VVD) op zaterdag 31 maart 1979 het nieuwe onderkomen van het COC. Het pand Oudegracht 221 had een ruime entree met een balie en een rustige zithoek, een grote werfkelder met bar en dansvloer en een aparte vergaderruimte op de eerste etage.

Tijdens de feestweek organiseerde de afdeling de eerste homodemonstratie in Utrecht (langs het zaterdagse winkelende publiek in de binnenstad naar het Domplein). Andere opmerkelijke programmaonderdelen waren een voetbalwedstrijd (met borrel na) tegen het nabijgelegen Centrum voor Werkende Jongeren (om een goede band op te bouwen met potentiële lastpakken), een avond over homogeschiedenis, een ontvangst voor welzijnswerkers en een boekenexpositie in de openbare bibliotheek. Na bijna 30 jaar was het Utrechtse COC voor het eerst bovengronds. Het was voor sommige Utrechters even wennen. Het eerste jaar werden de ruiten enkele malen ingegooid en vervangen door kunstglas.

Tientallen actieve leden

De afdeling floreerde begin jaren 80 als nooit tevoren. Tientallen leden waren actief in werkgroepen die het trefcentrum vier avonden per week draaiende hielden. De werkgroepleden introduceerden nieuwe COC-leden en begeleidden ze in gespreksgroepen (mannen en vrouwen apart). Anderen verleende hulp of schreven het afdelingsblad Seku (later Pension Parkzicht) vol. Een werkgroep gaf voorlichting gaven aan uiteenlopende groepen (van scholieren en huisvrouwen tot politieagenten en psychologiestudenten). Anderen representeerden de afdeling op de landelijke COC-congressen. Maandelijks kwamen vertegenwoordigers van al die groepen bijeen in de werkgroepenraad waar soms heftige discussies plaatsvonden over al of niet actie voeren, de omgang met agressieve bezoekers en het bestaansrecht van een werkgroep atheïstische flikkers (WAF).

Zaterdag vrouwenavond

Meer dan ooit vroegen en kregen vrouwen letterlijk en figuurlijk de ruimte binnen het COC, al ging dat niet zonder slag of stoot. De zaterdagavond werd na felle debatten en een extra ledenvergadering vrouwensoosavond. Die was aanvankelijk een succes, wat niet gold voor de nauwelijks gebruikte ‘darkroom’ voor vrouwen op de eerste verdieping. Naast een gemengd bestuur kreeg de afdeling vanaf 1982 een vrouwenoverleg, een structuur die tien jaar stand zou houden.

Fakkeloptocht

De jaren tachtig kenmerkten zich ook door de vele acties die plaatsvonden. Utrechtse flikkers en potten waren in groten getale aanwezig tijdens de Roze Zaterdag in 1982 in Amersfoort. Daar werden de demonstranten belaagd door agressieve jongeren terwijl veel ouderen zich verbaal niet onbetuigd lieten. De gebeurtenissen in Amersfoort leidden tot nieuwe politieke bewustwording en uiteindelijk tot een breed overheidsbeleid tegen discriminatie en geweld. In 1986 vond in Utrecht de eerste Roze Zaterdag plaats terwijl een jaar later op initiatief van de COC-vrouwengroep Pot op en anderen een fakkeloptocht werd georganiseerd naar het paleis van kardinaal Simonis aan de Maliebaan. Die had in een interview gezegd dat een katholieke huisbaas een homoseksuele huurder best zijn huis uit mocht zetten.

Financiële problemen

In de jaren negentig kwam COC-Utrecht in de financiële problemen door teruglopende barinkomsten – er was inmiddels veel concurrentie van De Roze Wolk, Pann en andere homohoreca – oplopende huurschulden en financieel wanbeleid. Het aankopen van een ander, minder duur pand mislukte en ook het plan om in samenwerking met de gemeente en andere organisaties een Roze Huis op te richten liep spaak. In 2007 werd het pand Oudegracht 221 verkocht en sindsdien vinden activiteiten van het COC plaats op verschillende lokaties.

Nieuwe stabiliteit

Inmiddels was het landelijke COC in 2000 veranderd van een vereniging in een federatie van autonome plaatselijke en regionale groepen. COC-Utrecht fuseerde met ‘t Gooi tot COC Midden-Nederland. In 2020 vierde de weer bloeiende organisatie die zich nu vooral richt op jongeren, 50plussers, vrouwen, vluchtelingen en lhbti’ers met een beperking, zijn 70-jarig bestaan.

Maurice van Lieshout

Bronnen

Maurice van Lieshout, ‘Cultuur, ontspanning en confrontatie. De eerste dertig jaar van het Utrechtse COC, 1950-1979’, Tijdschrift Oud-Utrecht 92 (2019) 3, 106-112.

Mariska van der Steege en Wanda Zoet (samenstelling en redactie), Durfteleven. Zestig jaar geschiedenis van het COC Utrecht (Utrecht 2010).

https://cocmiddennederland.nl/

Verder lezen over Roze Zaterdag Amersfoort 1982: Maurice van Lieshout. ‘De slag om het Lieve Vrouwekerkhof. De Roze Zaterdag in Amersfoort, 26 juni 1982, Tijdschrift Oud-Utrecht 83 (2010) 3, 92-97.