Internationaal sportfestijn
De EuroGames zijn de boeken ingegaan als het grootste internationale multisportevenement in Utrecht dat geheel door vrijwilligers is georganiseerd. Vijfhonderd vrijwilligers zorgden voor bijna 3.000 sporters en zo’n 17.000 fans die de stad overspoelden van 16 tot 19 juni in 2005.
Gay games
EuroGames zijn eigenlijk de Europese LHBTI+ olympische spelen, maar ‘olympisch’ mag je van het IOC niet gebruiken. De formule lijkt er echter veel op: een selectieprocedure met bidding om de locatie vast te stellen, een openings- en sluitingsceremonie, officiële wedstrijden en een cultureel en maatschappelijk programma. De EuroGayGames, zoals de toenmalige Utrechtse burgemeester Annie Brouwer-Korf de spelen consequent noemde, ontstonden in het verlengde van de wereldwijde LHBTI+ olympische spelen, Gay Games, die startten in 1982 in San Francisco en elke vier jaar plaatsvindt. In 1998 waren ze in Amsterdam. In de drie jaren tussen de Gay Games zijn er EuroGames.
EuroGames
Het initiatief voor de EuroGames ontstond in Den Haag. Het doel was homoseksuele en lesbische sporters te ondersteunen bij hun coming out, de bekendheid van hun sport bij het grote publiek te vergroten en het netwerk van homoseksuele en lesbische sportclubs in Europa te versterken. De eerste twee EuroGames – in Den Haag in 1992 en 1993, waren kleinschalig. Daar verzamelden zich zo’n 300 tot 500 sporters uit Nederland en buurlanden. Daarna groeide het evenement snel tot zo’n 4.000 sporters uit alle Europese landen en ver daarbuiten. De jaarlijkse algemene vergadering van de European Gay & Lesbian Sport Federation (EGLSF), waar zo’n 200 queer sportclubs in Europa bij zijn aangesloten, beslist welke stad de games gaat organiseren.
Naast Utrecht en Den Haag zijn er in twee Nederlandse steden EuroGames geweest: Rotterdam (2011) en Nijmegen (2022). Utrecht was de eerste ‘kleine’ stad die een bid uitbracht. Meestal zijn het Europese metropolen zoals Berlijn 1997, Parijs 1998, Barcelona 2008, Stockholm 2015, Helsinki 2016, Rome 2019 en Kopenhagen/Malmö 2021.
Voordeel van de twijfel
Utrecht maakte een kans om de selectie te halen omdat Lou Manders, voorzitter van homozwemvereniging Nat Utrecht en actief in EGLSF, in 2003 ontdekte dat er zich nog geen steden als kandidaat hadden gemeld voor 2005. Het kost meestal vijf jaar van eerste plan tot uitvoering, maar Utrecht deed het in twee jaar.
Zes enthousiastelingen trokken de kar. Het vierkoppige bestuur bestond uit Gilbert Isabella (nu burgemeester van Houten), Lou Manders, horecabaas Jan Scheepstra en zijn partner Evert van der Veen. ICT-specialist Astrid Claessen en projectleider Gerard Mollink vormden de directie. Ze werden gesteund door burgemeester Annie Brouwer-Korf en voorzitter van de nationale sportkoepel NOC-NSF, Erica Terpstra.
Negen takken van sport
Aan deze 10de Eurogames namen bijna 3.000 atleten deel. Ze kwamen uit 44 landen, een record dat pas tien jaar later werd verbroken door Stockholm. Dat waren niet alleen Europeanen. Die hadden voorrang bij inschrijving, maar deelnemers uit de rest van de wereld mochten meedoen als er ruimte was. De deelnemers behaalden zo’n 1.200 gouden, zilveren en bronzen medailles.
Er waren wedstrijden in negen takken van sport: atletiek, badminton, dansen, hockey, squash, tennis, voetbal, volleybal en zwemmen. Hockey was voor het eerst een wedstrijdsport op de EuroGames in Utrecht. Het Australisch mannenteam won van het Nederlandse. Het nationale Nederlandse hockeyteam speelde een spelletje mee. Bij het dansen waren er wedstrijden voor same sex koppels en voor rolstoeldansers. De conservatieve internationale dansfederatie erkende beide groepen niet als officiële deelnemers. Dat schept een band. De badmintonners moesten uitwijken naar Hilversum omdat Utrecht niet alle sportwedstrijden kon herbergen en dat uitgerekend tijdens een spoorwegstaking.
Queers en voetbalfans
Het gehele weekend was het tropisch warm. Het spannendste moment was zaterdagavond. Gelijktijdig met de EuroGames vond het wereldkampioenschap voetbal onder 20 plaats in Utrecht. De voetbaljeugd wilde feesten in de binnenstad, maar alle feestlocaties waren bezet door de Final Fantasy Party van de LHBTI+. Duizenden sporters feesten in verschillende locaties met elk hun eigen muziek. De politiecommissaris vreesde een gewelddadige confrontatie tussen voetbalfans en uitbundige queers, maar deze bleef uit. De queers waren nu even in de meerderheid. De enige melding die deze avond binnenkwam was over een luidruchtig lesbisch stel.
Sporten en feesten
Met een moeizaam bijeengesprokkeld budget van krap acht ton moest de organisatie alle zeilen bijzetten, maar dat lukte. Er was een grootse opening in de Jaarbeurs met bekende Utrechtse artiesten zoals jazzzangeres Denise Jannah en een intieme sluitingsceremonie in het oude Tivoli op de Oudegracht. Gedurende vier dagen barstte de stad van de feesten en culturele evenementen. Het hart van het evenement was het EuroGames Village – net als bij elk Midzomergracht Festival – op het Jacobikerkhof naast de café’s De Wolkenkrabber (nu Kalff) en Body Talk. Ongeveer 1.000 deelnemende sporters vonden onderdak bij particulieren in de stad via een hosted housing program.
Uitgekomen sprookje
De slogan van de EuroGames Utrecht was ‘Your fairytale comes true’. Voor de stad, de deelnemers en de organisatoren is hun sprookje uitgekomen. Of zoals de burgemeester dat zei in haar slotwoord:
“Het lijkt ongelooflijk dat een organisatie met alleen vrijwilligers zo’n groot en professioneel sportevenement in slechts anderhalf jaar tijd heeft kunnen organiseren, maar het is gelukt.”
Evert van der Veen
Externe link
Een deel van de website van de EuroGames 2005 is nog online te zien: http://2005.eurogames.info/