Expo Queer Utrecht Stories, stadhuis, oktober 2024

Queer Utrecht Stories

In oktober 2024 was onze tentoonstelling over de Utrechtse queer historie te zien in het stadhuis van Utrecht.

Utrechtenaar

De geschiedenis van homoseksuele mannen is zo nauw verbonden met de stad Utrecht dat ze eeuwenlang Utrechtenaren werden genoemd. Toch is de Utrechtse queer historie niet erg bekend. Hoe leefden mensen die niet pasten binnen de seks- en gendernormen? Hoe streden zij tegen wettelijke en maatschappelijke discriminatie? Bij een bezoek aan de tentoonstelling Queer Utrecht Stories wandelde je als het ware door zo’n vier eeuwen Utrechtse queer geschiedenis.

Vier eeuwen

Elke tijd kent zijn eigen normen voor gender en seksualiteit. Er zijn altijd mensen die niet passen binnen die normen. In de 17de eeuw vervolgden rechtbanken heksen en in de 18de eeuw sodomieten. Door deze sodomietenprocessen werd ‘Utrechtenaar’ niet alleen een term om een inwoner van de stad aan te duiden, maar werd het ook een scheldwoord voor homoseksuele mannen. En hoewel homoseksualiteit uit het strafrecht verdween in de 19de eeuw, gingen de vervolgingen gewoon door.

20ste eeuw

In de vorige eeuw werd homoseksualiteit weer strafbaar. Dat leidde tot verzet. In de tweede helft van de vorige eeuw zien de eerste zelforganisaties het levenslicht die zich actief inzetten voor acceptatie van homoseksualiteit. De laatste drie decennia van die eeuw strijden zij openlijk tegen discriminatie.

Deze eeuw

In deze eeuw vieren we weliswaar de diversiteit van LHBTIQ+, maar de laatste jaren neemt het draagvlak helaas weer af. Dat neemt niet weg dat tijdens de coronapandemie Thirty030 – stadsambassadeurs van Utreg (jonge Utrechters die verbinden en de stad maken) een campagne startten om van ‘Utrechtenaar’ weer een geuzennaam te maken met de leus:

Flikker op met dat onderscheid, want we zijn toch allemaal Utrechtenaren.

Fragmenten en portretten

De expo bevatte fragmenten uit de Utrechtse queer geschiedenis, zoals 18de-eeuwse lolhuizen. Daarnaast was er info over 20ste-eeuwse queer zelforganisaties zoals het belangenorganisatie COC, jongerenorganisatie PANN en feministische boekhandel De Heksenketel. Deze fragmenten werden afgewisseld met portretten van ‘Utrechtenaren’: schrijfster Petronella Moens, predikant Hubert Schouten, verzetsheld Marie Anne Tellegen, kunstenares Dirkje Kuik, cabaretier, zanger en acteur Wim Sonneveld, topsporter Jeffrey Wammes en cabaretière, schrijfster en presentatrice Claudia de Brey.

Expo ‘Queer Utrecht Stories’, Stadhuis Utrecht, oktober 2024

Deel over de 18de tot 21ste eeuw

Expo ‘Utrecht Queer Stories’, Stadhuis Utrecht, oktober 2024

Deel over de 21ste eeuw

De complete tentoonstelling kunt u hieronder zien. Klik op de eerste foto. Met het symbool > loopt u door de tentoonstelling. U ziet eerst de gehele banner en daarna de onderdelen ervan.