Utrechtse bestuurder

Hans Rosenberg (1943-1992) was een openlijk homoseksuele Utrechtse PvdA-wethouder en universiteitsbestuurder. Hij heeft de basis gelegd voor het nationale ICT-systeem voor het hoger onderwijs, SURF. Hij stierf op 48-jarige leeftijd aan de gevolgen van aids.

Bijzonder

Hans Rosenberg was een opvallende verschijning en niet alleen vanwege zijn donkere baard. Hij droeg zelden een stropdas en wel altijd de bovenste knoopjes van zijn overhemd open, de mouwen opgerold. Hij had geen aktetas, maar een schoudertas, vaak aangevuld met van die witte linnen schoudertasjes. En hij was openlijk homoseksueel. Allemaal niet bijzonder voor een opstandige student, maar wel bijzonder voor een wethouder van Utrecht en een lid van het College van Bestuur van de Universiteit Utrecht.

Student

Hans Rosenberg startte zijn loopbaan in Utrecht in 1961 als student sterrenkunde. Hij werd al snel politiek actief. In 1962 werd hij voorzitter van de Studentenvakbeweging, afdeling Utrecht. En daarna van de Utrechtse Studenten-faculteiten (USF), een organisatie voor overleg tussen studenten en universiteit. Een “Rapport Rosenberg” wil de Utrechtse Uithof opnieuw indelen met veel woningen voor niet-studenten, om het isolement van de universiteit te doorbreken. Na zijn afstuderen (als eerste van zijn jaar – in 1966) ging hij onderzoek doen. Hij liep voorop bij demonstraties tegen Haags onderwijsbeleid en was prominent aanwezig bij de bezetting van het Utrechtse Academiegebouw in 1969. In 1973 volgde zijn promotie op een proefschrift over zonnefysica. En, zo laat hij jaren later optekenen in het Utrechts Universiteitsblad: “het moest wel gek lopen, wilde ik niet binnen afzienbare tijd hoogleraar zijn”.

Wethouder

Zo’n voorspelbare toekomst trok Hans niet. Hij was actief lid van de PvdA. In 1975 werd hij, inmiddels openlijk homoseksueel, wethouder financiën en economische zaken van Utrecht. Hij was toen 31. Men waardeerde hem om zijn heldere analytische benadering, zijn snelle intelligentie en scherpe humor. Maar er kwam ook kritiek. Met name toen hij een fundamentele discussie op gang bracht over de rol en omvang van het ambtelijk apparaat.

De Eijkel

Tijdens zijn wethoudersperiode verhuisde hij samen met zijn partner Bert de Leeuw (secretaris bij de Bouwbond FNV en bestuurslid van het Utrechtse Pann) naar een appartement in een pand aan de Oudegracht 271 dat al sinds 1752 de naam ‘De Eijkel’ draagt. De verhuizing ging gepaard met een groot feest voor alle vrienden, kennissen en medewerkers. In 1991 maakten steenhouwer Koos Boomsma en keramist Tjerk Holtrop een gevelsteen voor het pand. De gevelsteen, een vergulde eikel met een peuzelende eikelmuis, is nog steeds te bewonderen.

Universiteitsbestuurder

In 1982 keerde Hans terug naar de universiteit. Dit keer als lid van het College van Bestuur. Meteen kreeg hij te maken met bezuinigingsgolven en het verdwijnen van studierichtingen uit Utrecht (o.m. tandheelkunde). Hans was de motor achter de eerste vierjarige ontwikkelingsplannen en lanceerde een project dat nog veel verder de toekomst in keek: (R)UU 2001.

Pas als je weet waar je heen wilt kun je verstandige besluiten nemen.

SURF

Een van Hans’ belangrijkste wapenfeiten is het oprichten van SURF, het samenwerkingsverband van Nederlandse onderwijs- en onderzoeksinstellingen op het gebied van ICT. Al in 1985 (!) begreep hij dat computerinfrastructuur onmisbaar zou worden. En dat je daarvoor niet afhankelijk wilde zijn van leveranciers uit het buitenland. Dat hij de minister om 1 miljard gulden vroeg, stuitte op veel verbazing en weerstand. Maar SURF kwam er en is er nog steeds!

Slot

In 1990 overleed partner Bert de Leeuw aan aids. Het was geen geheim dat ook Hans aan de ziekte leed, maar hij werkte nog geruime tijd door. In december 1991 nam hij afscheid van de universiteit. Op 21 september 1992 overleed hij. Hij was 48.

Lieke van Noord