Turner en pride-ambassadeur

De uit Utrecht afkomstige turner Jeffrey Wammes was de eerste Nederlandse topsporter die in 2010, nog tijdens zijn sportcarrière, uit de kast kwam. Tussen 2005 en 2010 won hij verschillende wereldbekerwedstrijden en werd hij vier keer Nederlandse kampioen meerkamp. In verschillende interviews en als ambassadeur van Amsterdam Pride 2019 pleitte hij voor een veilig sportklimaat waar lhbtiqa+ sporters hun gevoelens niet verborgen hoeven te houden. 

Successen en blessures

Jeffrey Wammes bracht zijn kinder- en schooljaren door in Utrecht, waar hij op 24 april 1987 geboren werd. Al op jonge leeftijd was hij gefascineerd door turnen met een voorkeur voor oefeningen aan de rekstok. Zijn talent, net als dat van zijn twee jaar oudere zus Gabriëlla, werd al snel ontdekt.

Als internationale topturner brak Wammes door in 2005 toen hij bij een World Cup-wedstrijd (een serie toernooien voor de wereldtop) gouden medailles won op de onderdelen vloer en sprong. In hetzelfde jaar plaatsten hij en Epke Zonderland zich als eerste Nederlandse mannen voor de meerkampfinale tijdens de Wereldkampioenschappen in Melbourne. Tijdens de Europese Kampioenschappen behaalde hij op sprong de bronzen medaille.

Wammes’ carrière leek ten einde na een dubbele enkelbreuk in 2006 maar hij slaagde erin na een lange revalidatie terug te komen. Vanaf 2007 behaalde hij weer verschillende medailles in wereldbekerwedstrijden. Nederlands kampioen meerkamp werd hij in 2005, 2007, 2008 en 2010. In 2010 werd hij ook uitgekozen tot sportman van het jaar in zijn nieuwe woonplaats Amsterdam. In 2012 verhinderde een knieblessure deelname aan de Olympische Spelen. Aan de volgende in 2016 in Rio de Janeiro deed hij wel mee.

Coming Out in L’Homo

Voorjaar 2011 prijkte de toen 23-jarige Wammes met enkele andere Nederlandse mannelijke sportidolen, verder allen hetero, op de cover van de glossy L’Homo. Wammes liet in het blad weten op mannen te vallen. Die coming out was in Nederland uniek voor een nog actieve topsporter en leidde tot veel positieve aandacht in talkshows, de mainstream en de gay media.

Acht jaar later, toen hij optrad als ambassadeur van Amsterdam Pride 2019, was hij teleurgesteld dat zijn daad weinig navolging kreeg:

Er zijn weinig sporters die er voor uitkomen en dat is best jammer. Ik denk dat (…) ze bang zijn voor pesten en discriminatie. Toen ik uit de kast kwam kreeg ik alleen maar positieve reacties. Mijn tak van sport is geen teamgebeuren en dat maakt het anders dan bijvoorbeeld voetbal. Als je een paar haantjes hebt in de kleedkamer na de voetbalwedstrijd, dan begrijp ik best wel dat het lastig is. Als een voetballer zegt dat hij gay is, is de wereld te klein. Eigenlijk is dat heel raar. Het wordt echt tijd dat een bekende en succesvolle voetballer, bijvoorbeeld een speler die veel goals maakt, uit de kast komt. Ik denk echt dat dat goed zou zijn. Hoe meer je presteert, hoe makkelijker zo’n coming-out wordt.

Een andere teleurstelling betrof de houding van de turnbond:

Van de bond kreeg ik geen enkele reactie. Het bleef oorverdovend stil. Een luisterend oor had ik toen heel fijn gevonden. Maar niets van dat alles (…) Ik heb het alleen moeten doen. Ik redde me wel, maar dat geldt niet voor iedereen.

De afgelopen jaren hebben de turn- en andere sportbonden wel enig werk gemaakt van een beleid gericht op diversiteit en inclusiviteit. Tegelijkertijd kwam naar buiten dat vrouwelijke turners jarenlang te maken hebben gehad met grensoverschrijdend gedrag en (seksueel) misbruik. NOS Sport vroeg Jeffrey Wammes in 2020 hoe dat bij de mannen zat. Jeffrey nu (maart 2024):

Ik heb toen gezegd dat ik zulke toestanden niet meegemaakt heb. Dat durfde ik toen niet voor de camera te zeggen, maar bij de mannen is ook genoeg gebeurd.

Leuk om te flirten

In verschillende interviews vertelde Wammes dat de ontdekking van zijn homoseksuele gevoelens laat kwam (na zijn 16e) maar noch voor hemzelf, noch voor zijn ouders en zus tot grote problemen heeft geleid. Op zijn 18e, toen hij in Rotterdam woonde, ging hij voor het eerst naar een gay bar:

Op een avond was ik uit met mijn beste vriend en we besloten naar de Gay Palace te gaan. Ik was best nerveus, we hebben zeker een half uur op de hoek van de bar staan treuzelen. Er stond ook met grote felle letters ‘GAY PALACE’ boven de deur, echt irritant. Het was niet alsof je even onopvallend naar binnen kon sneaken. Uiteindelijk zijn we toch naar binnen gegaan. Ik vond het gelijk leuk en voelde me er meteen thuis. De Gay Palace was in die tijd echt hip en happening, er hing een leuke sfeer. Het was er druk en er kwam een leuke mix van mensen (…) ik durfde al wel meteen te flirten. Ik ga nog steeds zowel naar hetero- als gaybars. Als ik juist níét naar gaybars ga, merk ik dat ik veel raakvlakken heb met heteromannen. Die zijn vaak toch wat stoerder en er komt niet zo snel jaloezie bij kijken. In gaybars komt dat weleens voor. Maar ik vind het in gaybars wel fijn dat je wat makkelijker kunt flirten.

Van BN’er tot B&B-eigenaar

Jeffrey Wammes houdt van nieuwe uitdagingen en ervaringen en lijkt graag in de aandacht te staan. Nog tijdens zijn sportcarrière ging hij in op uitnodigingen om deel te nemen aan tv-programma’s als Ranking the Stars (BNN 2013), Sterren Springen (SBS6, 2014, winnaar), Celebrity Pole Dancing (RTL5, 2014), Adam Zkt. Eva Vips gay editie (RTL5, 2018), Serious Christmas (PowNed, 2023), De Alleskunner VIPS (Talpa, 2021) en First Dates VIPS (BNN Vara, 2023).

Meteen nadat hij zijn turnloopbaan beëindigd had maakte Wammes van september 2016 tot mei 2018 deel uit van het gezelschap dat twee maal daags de voorstelling Mystère van Cirque du Soleil uitvoerde in Las Vegas.

Wammes volgde (niet voltooide) opleidingen aan de Johan Cruijff University A’dam en bij de Defensie Topsport Selectie. Defensie ontsloeg hem in 2009, een week nadat collega-turner Yuri van Gelder wegens cocaïnegebruik weg was gestuurd. Wammes zou volgens defensie ‘niet geschikt zijn voor de militaire dienst’. De ware reden is nooit helemaal duidelijk geworden.

Tegenwoordig woont Jeffrey Wammes in Amsterdam waar hij in een woonboot zijn eigen B&B bestiert.

Maurice van Lieshout